حسابرسی چیست؟
تعریف علمی حسابرسی بدین شرح است که فرآیندی سیستماتیک که وظیفه‌ی آن جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه و ارائه شواهد در رابطه با فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی است که بوسیله‌ی معیارهای از پیش تعیین شده به افراد ذی نفع گزارش داده می‌شود.توجه داشته باشید که این یک تعریف کلی و جامع برای انواع حسابرسی‌ها است.
استاندارهای حسابرسی
معیارهای اندازه گیری و سنجش کیفی کار حسابرسان را استاندارهای حسابرسی می‌گویند. برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ استانداردهای ده گانه‌ای توسط انجمن حسابداران آمریکا ارائه و طبقه بندی شد که این استاندارد‌ها با مرور زمان دچار تغییر و تحول می‌شود.
استاندارد‌ها شامل سه بخش زیر هستند:
استانداردهای عمومی
استاندارد‌هایی که توسط فرد یا افرادی که دارای صلاحیت و آموزش لازم حسابرسی باشند به مرحله‌ی اجرا در بیایند را استانداردهای عمومی می‌گویند.
کاربرد این استاندارد‌ها برای موسسات دولتی و غیر دولتی است که برنامه و وظایف آن‌ها حسابرسی فعالیت و برنامه‌ها و وظایف ارگان‌ها و دستگاه‌های دولتی و سازمانهای غیر انتفاعی است.
در این مواقع حسابرس‌ها یا حسابرس باید در همه‌ی مواردی که مشغول به حسابرسی هستند استقلال رای داشته باشند و همچنین در اراده‌ی گزارش حسابرسی و تهیه شده و رسیدگی به آن باید مراقبت حرفه‌ای لازم را رعایت کنند.
استانداردهای عملیاتی یا رسیدگی
در اجرای استانداردهای عملیاتی امر حسابرسی باید از برنامه ریزی مناسبی برخوردار باشد. در صورتی که کارکنانی وجود داشته باشند باید بر کارهای آن‌ها نظارت دقیق و مناسبی صورت بگیرد.
مفهوم این موضوع به این معنی است که کارکنان باید به شکلی صحیح و مستقیم تحت سرپرستی قرار گرفته تا مشخص شود که آیا اهداف حسابرسی که در جریان است در مسیر صحیح خود قرار دارد یا نه؟
در جریان استانداردهای عملیات، مسئولین حسابرسی باید قوانین و مقررات را به شکلی برنامه ریزی کنند که بتوانند با اعتماد و اطمینان معقول موارد خلاف به اهداف حسابرسی را به شکل کامل و صحیح کشف کنند.
حسابرسان باید برای تایید قضاوت‌هایشان مدارک لازم را در دسترس داشته باشند. در کنار آن باید درک کنترل‌های مدیریتی را نیز داشته باشند تا بتوانند با استفاده از مدارک مربوطه و شواهد کافی به یک جمع بندی معقول و منطقی دست پیدا کنند و نتیجه‌ی کار خود را در یک فرم کاربرگ ثبت و نگهداری کنند.
لازم به یاد آوری است که یک حسابرس در جهت رسیدگی و تهیه گزارش باید دقت و مراقبت لازم را به عمل آورد.
استانداردهای گزارشگری
استاندارهای گزارشگری که بر مبنای آن ها، گزارش‌های حسابرسی باید حاوی اطلاعاتی که مشخص کند که این گزارش‌ها یا صورت‌های مالی بر طبق اصول و استانداردهای حسابداری تهیه شده است یا نه؟
گزارش‌ها باید به شکل مکتوب باشند تا بتوانند نتایج رسیدگی را انتقال دهند.
حال این سوال پیش خواهد آمد که چرا این گزارشات به صورت مکتوب ارائه شود. گزارش حسابرسی به صورت مکتوب این قابلیت را دارد که نتایج حسابرسیِ صورت‌های مالی یک شرکت یا موسسه را به اطلاع تمامی مسئولان در کلیه سطوح برساند.
زمانی که نتایج حسابرسی به شکل مکتوب در معرض دید و بازرسی همه‌ی افراد قرار بگیرد کمتر مورد سوظن و سوء تفاهم قرار می‌گیرد و نتیجه‌ی آن تسهیل در پیگیری است.
گزارش نتایج حسابرسی باید در زمان مناسب به دست مقامات مسئول سازمان تحت رسیدگی و افراد ذی صلاح و همچنین ارگان‌هایی که هزینه‌ای به سازمان تحت رسیدگی پرداخت کرده‌اند برسد. در صورتی که منع قانونی یا ملاحظات دیگری در پی نداشته باشد، مسئولان، مقامات و اشخاص ثالث می‌توانند از این اطلاعات استفاده کنند.
مواردی که باید در محتوای حسابرسی رعایت شود اهداف و حوزه‌ی عمل بیان شده و به شکل کامل، دقیق، مختصر و قابل بیان و اثبات باشد.
نکته قابل توجه این است که اطلاعات برملا شده در صورت‌های مالی به شکل منطقی کافی تلقی می‌شود، مگر آن که در گزارش خلاف آن بیان شود.
گزارش‌های حسابرسی باید حاوی یک اظهار نظر باشند یا اینکه نمی‌توانند در مورد صورت‌های مالی نظری را اعمال کنند. البته باید بدانید زمانی که نمی‌توانند نظری را اظهار کنند باید دلایل آن را ذکر کنند. وقتی نام حسابرس با صورت مالی به نحوی ارتباط پیدا می‌کند، وظیفه دارد که در گزارش به طور صریح و روشن هرگونه رسیدگی و میزان مسئولیتی را که داشته است را بیان کند.
ارتباط حسابرسی و حسابداری
اغلب افراد که در این حوزه فعالیت دارند این سوال را می‌پرسند آیا حسابدار با حسابرس دو مقوله متفاوت هستند. اگر پاسخ مثبت است چه تفاوت‌هایی بین این دو وجود دارد.
از منظر دیگر باید بگوییم که این دو حرفه به همدیگر شبیه است و در بیشتر مواقع با هم اشتباه گرفته می‌شوند. در عین حال باید بگوییم که تفاوت‌های فاحشی بین این دو حرفه وجود دارد.
- حسابداران معمولا کارمندان شرکتی هستند که برای آن کار می‌کنند. این در حالی است که حسابرسان را توسط شرکت‌های دیگر برای بررسی کارهای حسابداری شرکت استخدام می‌کنند. البته در برخی مواقع به این شکل نیست ولی به طور کلی حسابرس با شرکت هیچگونه ارتباط مالی ندارد.
- روند کاری حسابدارها به شکل روزانه انجام می‌گیرد. این در حالی است که حسابرس کارهای خود را سالانه یا سه ماهه انجام می‌دهند. حسابرس را زمانی به شرکت مورد نظر می‌آورند که مشکوک به تقلب باشند یا شرایط خاصی پیش آمده باشد.
- استخدام حسابدار یک موضوع کاملا اجباری است این در حالی است که استخدام حسابرس اختیاری است
- حسابداران در پایان هر سال صورت‌های مالی شرکت را تنظیم کرده تا نشان دهنده‌ی ثبات مالی شرکت باشد. در حالی که حسابرس این صورت‌های مالی را بررسی کرده تا درست یا غلط بودن آن را مشخص کند.
حسابرس کیست؟
حسابرس به شخص یا اشخاصی اطلاق می‌شود که وظیفه آن‌ها بررسی صحت اسناد مالی و حسابداری و تطابق دادن آن‌ها با اصول حسابداری و موارد قانونی است.
همان طور که قبلا اشاره کردیم کار حسابداران و حسابرسان از برخی جهات به همدیگر شبیه است، اما واقعیت امر این است که حسابرسان کار حسابداران را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند و نتایج کار خود را به هیئت مدیره و سهامداران، بانک‌ها و سایر سازمانهای نظارتی و قانونی گزارش می‌دهند.
نکته: حسابرس باید در زمینه محاسبات و تحلیل اطلاعات از مهارت قابل قبول و بالایی برخوردار باشد.
البته در حال حاضر با دخالت کامپیوتر در اصول حسابرسی و کامپیوتری شدن سیستم‌های حسابداری یک حسابرس حرفه‌ای باید علاوه بر مهارت در زمینه اصول و فنون حسابداری و حسابرسی به کار با نرم افرار‌های حسابداری و مالی مختلف آشنایی داشته باشد. در کنار این موارد باید از مهارت‌های کلامی، نوشتاری و ارتباطی بهره مند باشد و به عنوان یک حسابرس به جزئیات توجه زیادی داشته باشد و دقت زیادی درا در این امور به کار ببندد.